Legealdi hau proiektu eraldatzaile batekin hasiko dugu, gaur egungo Euskadi ahalik eta azkarren konpontzera bideratua, baina baita epe luzera begira ere, bihar zer izan nahi dugun definitzeko, etorkizuneko Euskadi. Euskadiko politika publikoek anbizioa behar dute, proiektu eraginkorra, errealista, pertsonekin konektatua eta gure garaiko eraldaketa handiei ekin behar diela jakitun.
Osalanen jarduera-eremuari dagokionez, Ekonomia, Lan eta Enplegu Sail honek bere ekintzak zuzentzen ditu kalitatezko enplegu inklusiboa lortzeko, 2030eko Enpleguaren Euskal Estrategiak jasotzen duen bezala, eta, beraz, kalitatezko enplegu batek pertsonen osasuna bermatu behar du lanean.
Horrela, Osalanen bidez abian jarritako Laneko Segurtasun eta Osasunerako 2021-2026 Euskal Estrategiak lan seguru, osasungarri, jasangarri eta inklusibo bat garatzeko baldintzarik onenak lortzera bideratutako ekintzak garatu ditu. Estrategia hori, une honetan, tarteko ebaluazioaren azterketan dago, eta hurrengo Estrategiaren oinarria izango da 2027tik aurrera, egon daitezkeen gabeziak jaso eta hobekuntza-ildoak proposatu ondoren. Tarteko ebaluazio hori 2025eko lehen hiruhilekoan aurkeztuko da.
3 ardatz nagusitan, laneko prebentzioaren, segurtasunaren eta osasunaren arloan XIII. legegintzaldian gauzatuko diren lan-ildoak taldekatu eta zehaztu daitezke:
1. ARDATZA – Prebentzio-kultura herritarrengana eramatea
Sail honen asmoa da Laneko Arriskuen Prebentzioa herritarrei eramatea. Helburua "prebentzioa eskatzea" da. Eta hori egiteko modua herritarrei interesa erakarriko duten mezuen bidez helaraztea da.
Horregatik, Laneko Segurtasun eta Osasunaren Munduko Egunari (apirilaren 28a) eta Laneko Segurtasun eta Osasunaren Europako Asteari (urteko 43. astea, urriko azken astea) dagozkien sentsibilizazio-kanpainez gain, mezuak indartuko dira Osalanen hileroko aholku batekin.
Eta bide bat sortuko da pertsona bakoitzaren mugikorren bidez laneko arriskuen prebentzioaren arloko item errazak jaso daitezen.
Prebentzio-kultura areagotzeko beste bide bat LAP hezkuntzan sartzea izango da. Horrela, lehen hezkuntzan, bigarren hezkuntzan, LHko moduluetan eta unibertsitate-graduetan, laneko segurtasunarekin eta osasunarekin lotutako gaiak sartzen saiatuko gara.
2. ARDATZA - Prebentzio-jardueren kalitatea hobetzeko tresnak bilatzea
Prebentzio-jardueren kalitatea hobetzeko, beren ezaugarriengatik beren ohiko lanetan laneko arriskuen prebentzioa integratzeko zailtasun handienak dituzten sektore eta jarduerei lagundu behar zaie.
Basogintzako, lehen mailako eta eraikuntzako sektoreez ari gara. Baina ETEei eta langile autonomoei buruz ere ari gara.
Horretarako, informazioa, prestakuntza eta prebentzio-mezuak indartuko ditugu hainbat materialekin, bai eta basogintza-sektoreari zuzendutako hitzaldiak ere, foru-aldundiekin batera. Foru-aldundien eta Osalanen arteko talde-lana hasi da, langile guztien laneko osasuna bermatzeko baldintza seguruenak bilatzeko. Baso-sektorean istripuak prebenitzeko txoke-plan bat jarriko dugu abian, lan-ikuskaritzaren eta Osalanen arteko baterako lan-plana. Laneko ikuskatzailetzarekin eta lan-agintaritzarekin batera lan egingo dugu "prebentzio-baliabidearen" figurak presentzia izan dezan oraindik ere ezbehar-tasa handia gertatzen den sektore horietan, eraikuntzan, altuerako erorketekin eta lehen sektorean, batez ere basogintzan.
Baina ez ditugu alde batera utziko ETEak eta langile autonomoen kolektiboa, gaur egun Laneko Arriskuen Prebentzioari buruzko Legean sartzen ez den kolektiboa, gaur egun berrikusten ari dena.
Sentsibilizazio-kanpainen eta prebentzio-jarduerak hobetzeko kanpainen barruan, ahalegin handia egingo dugu giharretako eta eskeletoetako nahasmenduak prebenitzeko, horiek baitira, gaur egun, patologiarik ohikoenak, bai eta arrisku psikosozialak prebenitzeko ere.
Lan hori guztia genero-ikuspegia txertatuz egingo da, beharrezkoa baita ezaugarri fisikoek osasunean nola eragin dezaketen jakitea, lan-baldintzak ezaugarri pertsonaletara egokitzeko.
3. ARDATZA – Gobernantza
Helburu horiek lortzeko, guk etxeko lanak jartzen ditugu:
- Lan-arriskuen prebentzioan diharduten langileen defizitari irtenbideak bilatzen saiatuko gara. Horregatik, laneko medikuntza eta erizaintzako osasun-langile espezialisten irakaskuntza-unitateak sortzeko dirulaguntzak emango ditugu.
- Laneko arriskuen prebentzioan ikertzeko aurrekontua handituko dugu; izan ere, osasunerako arriskuak eragin ditzaketen lan-metodoen eta produktuen alternatibak bilatuz soilik egingo dugu aurrera laneko arriskuen prebentzioan.
- Laneko osasuna eta osasun publikoa integratzeko lan egingo dugu, pertsona bakarra delako eta, beraz, bere osasuna tratatu behar delako. Beharrezkoa da osasun-sistema publikoaren eta lan-osasunaren arteko komunikazio-bide bat bilatzea, laneko arrisku jakin batzuekiko esposizio-datuak barne hartzen dituen historia kliniko-laboral bat egon dadin. Horrela, gainera, lanak eragin ditzakeen patologiak azaleratuko dira, gaur egun osasun-sistema publikoan daudenak.
Zeren zer gertatzen den jakinda bakarrik prebenitu ahal izango baita.
Azkenik, Ekonomia, Lan eta Enplegu Sailak Gizarte Eragileekin landutako Gai Interesgarrien Dekalogo bat identifikatu du, eta laneko segurtasunarekin eta ossunarekin zuzenean lotutako bi puntuak nabarmentzen dira hemen:
- Laneko ezbehar-tasari buruz dugun kezka, Lan Ikuskatzaileen kopurua handitzeko konpromiso instituzionalarekin eta enpresa-klaseari prebentzio-gaietan gehiago eta hobeto inbertitzeko deia eginez.
- Aldi baterako ezintasunagatiko (AE) baja medikoen azterketa sakona eta bateratua, eta horien iraupena, askotan langileen zahartzeak, arrisku psikosozialek edo muskulu-nahasmenduek eragindakoak.
